Απεργίες στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη

Η απεργία τον Φλεβάρη του 1941 στην Ολλανδία

Η πρώτη απεργία εκατοντάδων χιλιάδων

στην κατεχόμενη Ευρώπη

το μνημείο για την απεργία "ο Λιμενεργάτης"

Η «απεργία του Φεβρουαρίου» μνημονεύεται ετησίως , ως επίσημη/κρατική εορτή, στο Άμστερνταμ ακόμα και από τους αστούς πολιτικούς. Δεν είναι όμως και τόσο γνωστή παρά στην Ολλανδία.

Οι Κάτω Χώρες δέχθηκαν την επίθεση από την Wehrmacht στις 10 Μαΐου 1940. Η κατάληψη έληξε μετά από έξι ημέρες, που κατέληξαν στο γερμανικό βομβαρδισμό του Ρότερνταμ με αποτέλεσμα ολόκληρο το κέντρο της πόλης να καταστραφεί, με πάνω από 30.000 νεκρούς .

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 1940 οι κατοχικές δυνάμεις κλιμάκωσαν την αντισημιτική καταστολή. Όταν οι Εβραίοι αποκλείστηκαν από θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα τον Νοέμβριο σπουδαστές διοργάνωσαν διαμαρτυρίες.

Στις αρχές του 1941, οι Ολλανδοί φασίστες του NSB και οι παραστρατιωτικοί WA οργάνωσαν πογκρόμ στις εβραϊκές γειτονιές. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση κατοχής άρχισε να στέλνει χιλιάδες Ολλανδούς εργαζόμενους στη Γερμανία σε καταναγκαστικά έργα, απελάσεις που με την σειρά τους οδήγησαν σε νέες διαμαρτυρίες.

Τα μέλη των ταγμάτων εργασίας άνεργων εργαζομένων που είχαν σταλεί στην επαρχία για την επισκευή αναχωμάτων στασίασαν λόγω των άθλιων και εξοντωτικών μισθών.

Στις 9 Φεβρουαρίου, ξέσπασαν οδομαχίες ενάντια στους Γερμανούς στο Άμστερνταμ. Δύο ημέρες αργότερα η μάχη είχε προκαλέσει 20 τραυματισμένους φασίστες του NSB και μετέπειτα ένα μέλος της WA υπέκυψε στα τραύματα του. Ως αντίποινα, οι Γερμανοί απέκλεισαν το παλαιό εβραϊκό προάστιο και πολυβόλα στήθηκαν στις γύρω οδούς.

Στις 17 Φεβρουαρίου, οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση ναυπηγικής NSM κατέβηκαν σε απεργία όταν αναγγέλθηκε ότι μερικοί ανύπαντροι εργάτες στέλνονταν στη Γερμανία. Η απεργία εξαπλώθηκε γρήγορα από τα ναυπηγεία στους λιμενεργάτες, και τα μέτρα ακυρώθηκαν.

Το Σαββατοκύριακο 22-23 Φεβρουαρίου, οι γερμανικές και ολλανδικές ναζιστικές παραστρατιωτικές δυνάμεις κατέλαβαν το εβραϊκό προάστιο και έστησαν μπλόκο συλλαμβάνοντας 427 Εβραϊους που μετέπειτα έστειλαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Buchenwald και Mauthausen. Αυτό το ανθρωποκυνηγητό προκάλεσε μια γενικευμένη κατακραυγή. , και το απόγευμα στις 23 Φεβρουαρίου, οι ηγέτες του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος των Κάτω Χωρών (CPN) αποφάσισαν να καλέσουν σε απεργία.

Ακόμη και πριν να εκδοθεί κάποιο κάλεσμα , από το επόμενο απόγευμα (24 Φεβρουαρίου) οι εργαζόμενοι κατέβηκαν αυθόρμητα στους δρόμους , με τους λιμενεργάτες πρώτους πρώτους. Το βράδυ το κομμουνιστικό Κόμμα πραγματοποίησε μια διαμαρτυρία αρκετών εκατοντάδων στην πλατεία Meijer. Εκείνη τη νύχτα το CPN κυκλοφόρησε μια πολυγραφημένη προκήρυξη που καλούσε τους εργαζόμενους του Άμστερνταμ «να διαμαρτυρηθούν για την αποτρόπαια δίωξη των Εβραίων» και που τελείωνε με την έκκληση : «ΑΠΕΡΓΙΑ !!! ΑΠΕΡΓΙΑ !!! ΑΠΕΡΓΙΑ !!!»

Την επόμενη ημέρα, 25 Φεβρουαρίου, ολόκληρη η πόλη τέθηκε “εκτός λειτουργίας” σιγά-σιγά, με περίπου 300.000 ανθρώπους να συμμετέχουν στην απεργία. Τα περισσότερα τραμ δεν έφυγαν ποτέ από τα σταθμαρχεία τα λίγα που το έκαναν στάλθηκαν πίσω από αγωνιστές εργάτες. Τα μαγαζιά παρέμειναν κλειστά και τεράστια πλήθη κατέβηκαν στους δρόμους.

Το βράδυ, οι Γερμανοί έστειλαν ένα τάγμα των SS να προβεί σε συλλήψεις κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Το επόμενο πρωί (26 Φεβρουαρίου), η απεργία φάνηκε να κοπάζει, αλλά το απόγευμα οι δημοτικοί υπάλληλοι , τα ναυπηγεία, το εργοστάσιο αεροσκαφών Fokker και τα τμήματα εκφορτώσεων των σιδηροδρόμων ήταν εκτός λειτουργίας. Η απεργία επεκτάθηκε στο Zaanstreck, Χίλβερσουμ, Χάρλεμ, Ουτρέχτη και αλλού.

Μετά από μερικές ημέρες η απεργία σταματάει από την ογκώδη καταστολή. Μια εκ νέου προσπάθεια από το CPN (ΚΚΟ) να οργανωθεί μια απεργία τον επόμενο μήνα αποτυγχάνει.
Οι ναζιστικές κατοχικές δυνάμεις απάντησαν με το να συλλάβουν περισσότερους από 100 εργάτες και άλλους θεωρούμενους ως υποκινητές.

Δύο έτη αργότερα, τον Απρίλιο-Μάιο του 1943, μισό εκατομμύριο Ολλανδοί εργαζόμενοι απήργησαν πάλι ενάντια στο καθεστώς κατοχής. Η απεργία προκλήθηκε όταν οι αρχές απείλησαν να θέσουν υπό περιορισμό όλους τους πρώην Ολλανδούς στρατιώτες.
Οι ανθρακωρύχοι στο Limberg, εργαζόμενοι ηλεκτρονικών στη Phillips στο Αϊντχόβεν, εργάτες γης στη Φρεισία κατέβηκαν σε απεργία.

Οι Γερμανοί απάντησαν πυροβολώντας 100 διαδηλωτές στους δρόμους ενώ άλλα 80 άτομα εκτελέσθηκαν μετέπειτα με συνοπτικές διαδικασίες.

Η απεργία του Φεβρουαρίου δεν κατάφερε όμως να σταματήσει τον αποδεκατισμό του εβραϊκού πληθυσμού. Η ολλανδική αστυνομία βοήθησε τα SS να συλλάβουν χιλιάδες, που κρατούνταν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Westerbork. Από τους 120.000 Εβραίους στην Ολλανδία πριν από τον πόλεμο, μόλις 20.000 γλύτωσαν από το ολοκαύτωμα.

Αλλά η απεργία το Φεβρουάριο του 1941 και οι απεργίες τον Απρίλιο-Μάιο του 1943 έδειξαν την τεράστια δύναμη και το θάρρος της εργατικής τάξης παλεύοντας ενάντια στις πιο συντριπτικές πιθανότητες.

Αυτές οι απεργιακές κινητοποιήσεις θα μπορούσαν να ήταν το θεμέλιο για μια εξέγερση των εργατών στο τέλος του πολέμου, αλλά έλειπε μια επαναστατική ηγεσία.

Με τη γραμμή των σταλινικών για υποστήριξη του «δημοκρατικού» ιμπεριαλισμού των Συμμάχων, το CPN (ΚΚΟ) ώθησε σε μια εθνικιστική αντι-γερμανική πολιτική, εγκατάλειψε την απαίτηση για άμεση ανεξαρτησία της Ινδονησίας και αλυσόδεσε τους εργαζομένους στην ολλανδική αστική τάξη μέσω του λαϊκομετωπικού Συμβουλίου Αντίστασης (RVV), βοηθώντας κατά συνέπεια στην επιστροφή της μοναρχίας.

(μετάφραση εν πολλοίς του άρθρου:  http://www.internationalist.org/rotterdamdemo0203.html)

αφίσα του 1945 για τις 3 απεργίες της Ολλανδίας

Αποσπάσματα από το σοβιετικό τόμο της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ

“2ος Παγκόσμιος Πόλεμος” εκδ. Μέλισσα

“Το Φεβρουάριο του 1941 οι άνεργοι του Άμστερνταμ κέρδισαν, με την καθοδήγηση των κομμουνιστών, μια σοβαρή νίκη ύστερα από πολυάριθμα συλλαλητήρια και διαδηλώσεις που κράτησαν έναν ολόκληρο μήνα : και οι 60 χιλ. Άνεργοι πήραν συμπληρωματικό βοήθημα…. Στις 18 Φεβρουαρίου οι εργάτες μερικών εργοστασίων κατεργασίας μετάλλου στο Άμστερνταμ κατέβηκαν σε απεργία και ματαίωσαν τη βίαιη αποστολή στη Γερμανία 150 ειδικευμένων εργατών που σχεδίαζαν οι κατακτητές. Στις 22-23 Φεβρουαρίου οι κατακτητές έπιασαν αρκετές εκατοντάδες εργάτες. Τότε το κομμουνιστικό κόμμα Κάτω Χωρών κάλεσε τους εργάτες σε γενική απεργία. Στις 25 Φεβρουαρίου η απεργία αγκάλιασε όλο το Άμστερνταμ. Στην εργατική συνοικία Γιόρνταν δεκάδες χιλιάδες άτομα με επικεφαλής τους κομμουνιστές παρέλασαν στους δρόμους τραγουδώντας τη Διεθνή. Την ίδια μέρα κατέβηκαν σε απεργία οι εργάτες του Βέσπ και του Χίλβερσουμ, της βιομηχανικής περιοχής Ζάανστρεκ και άλλων πόλεων. Παρ’όλο που τα τάγματα των Εσ Εσ, της αστυνομίας και της χωροφυλακής που κλήθηκαν βιαστικά στο Άμστερνταμ χρησιμοποίησαν πυροβόλα όπλα, η απεργία συνεχίστηκε ως τις 27 Φεβρουαρίου. Οι κατακτητές ξαπόλησαν σκληρές διώξεις. Εκατοντάδες άνθρωποι ρίχτηκαν στις φυλακές και πάνω από τριακόσια άτομα πιάστηκαν όμηροι….Στις 13 Μαρτίου 1941 οι κατακτητές τουφέκισαν τα πρώτα 18 μέλη του παράνομου κινήματος Αντίστασης.”  (σ.99)

“Τον Απρίλιο του 1943 το κόμμα πήρε μέρος στη γενική απεργία διαμαρτυρίας. Η απεργία αυτή ξέσπασε στις 29 Απριλίου σαν αυθόρμητη διαμαρτυρία για την αξίωση των αρχών κατοχής να παρουσιαστούν όλοι όσοι υπηρετούσαν πριν στο στρατό για να τους στείλουν να δουλέψουν στη Γερμανία…Στις 30 Απριλίου η απεργία αγκάλιασε ολόκληρη σχεδόν την χώρα….τουφεκίστηκαν επιτόπου 100 απεργοί , 50 έπεσαν νεκροί στις συγκρούσεις με τη γερμανική αστυνομία…” (σ.449-45)

“Στις 17 Σεπτεμβρίου 1944, τη μέρα που άρχισε η άτυχη επίθεση των αγγλικών στρατευμάτων στην περιοχή του Άρνεμ, η ολλανδική κυβέρνηση εμιγκρέδων έδωσε διαταγή στους σιδηροδρομικούς να αρχίσουν απεργία. Στην απεργία αυτή πήραν μέρος 30 χιλ. Άτομα. Η σιδηροδρομική κίνηση παρέλυσε. Παρά τους διωγμούς που εξαπολύσανε οι χιτλερικοί οι σιδηροδρομικές συγκοινωνίες δεν αποκαταστάθηκαν ως τη μέρα που απελευθερώθηκε χώρα.” (σ.523)

Πηγές :
http://nl.wikipedia.org/wiki/Februaristaking
http://en.wikipedia.org/wiki/February_strike
http://en.wikipedia.org/wiki/Communist_Party_of_the_Netherlands

Αφίσα του 1945 για τις 3 μεγάλες απεργίες στην Ολλανδία από L.J.Jordaan
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/ATVS01:2350/&p=1&i=5&st=Februaristaking&sc=(Februaristaking%20*)

Το μνημείο «Λιμενεργάτης»(Dokwerker) προς τιμήν της απεργίας του Φλεβάρη του 1941(februaristaking στα Ολλανδικά) ανεγέρθηκε το 1952.

Το μνημείο υπό κατασκευή:
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:ADV10832065/&p=1&i=2&st=Februaristaking&sc=(%27Februaristaking%27%20*)%20and%20(type%20any%20%27image%20video%20audio%20text%27)/&wst=Februaristaking

Το μνημείο :

http://www.flickr.com/photos/79893903@N00/2289138782/
http://www.flickr.com/photos/stewiedewie/44727842/
http://www.flickr.com/photos/arthur-a/2268008275/sizes/o/
http://www.flickr.com/photos/90577356@N00/2363825874/
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Dokwerker_(Amsterdam).JPG

Πρώτη επέτειος της απεργίας (1946)
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:ADV10617836/&p=1&i=9&st=Februaristaking&sc=(%27Februaristaking%27%20*)%20and%20(type%20any%20%27image%20video%20audio%20text%27)/&wst=Februaristaking

Δεύτερη επέτειος
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:ADV10601746/&p=1&i=17&st=Februaristaking&sc=(%27Februaristaking%27%20*)%20and%20(type%20any%20%27image%20video%20audio%20text%27)/&wst=Februaristaking

http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:ADV10631190/&p=1&i=13&st=Februaristaking&sc=(%27Februaristaking%27%20*)%20and%20(type%20any%20%27image%20video%20audio%20text%27)/&wst=Februaristaking

Επέτειος 1954 (ΚΚ Ολλανδίας)
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/ATVS01:1092/&p=1&i=12&st=Februaristaking&sc=(%27Februaristaking%27%20*)%20and%20(type%20any%20%27image%20video%20audio%20text%27)/&wst=Februaristaking

Παιδιά στο μνημείο
http://www.flickr.com/photos/krewinkel/9489710/

Στεφάνια στο μνημείο
http://www.flickr.com/photos/mauricem/2302049042/
http://www.flickr.com/photos/vandusseldorp/407759787/

Επέτειος το 1947
http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/IISG02:ADV10617837

Επέτειος της απεργίας του 1961 (θυμίζει έντονα τα του Πολυτεχνείου σε εμάς)
http://www.youtube.com/watch?v=6oe0OwtoIsY

Επέτειος του 2008
http://www.youtube.com/watch?v=Lc1zV43YPQE&feature=related

Αφίσα στο Άμστερνταμ
http://www.flickr.com/photos/79893903@N00/2289142882/

Η ιστορική προκήρυξη
http://rivierenbuurt.web-log.nl/rivierenbuurt/2009/02/index.html

Πλακέτα για την έκκληση του ΚΚ Ολλανδίας στις 24
http://www.flickr.com/photos/79893903@N00/2289140808/

Η ιστοσελίδα της επιτροπής για την επέτειο
http://www.februaristaking.nl/

Χρονόλογιο
http://www.tweede-wereldoorlog.org/februaristaking.html

Εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040524_februaristaking02

Βιβλία:
http://www.marktplaza.nl/Kroniek-van-de-Februari-staking-1941-7944605.php
http://www.speurders.nl/overzicht/boeken/oorlog/b-a-sijes-de-februari-staking-25-26-februari-1941-46906987.html
http://www.beslist.nl/boeken/d0000385113/Strijd_Om_De_Februaristaking.html
http://www.bol.com/nl/p/boeken/de-strijd-om-de-februaristaking/1001004002726661/index.html;jsessionid=F3BDDD1EF1654B78EBA8E4C8ABA970EE.ps139#product_images

Αριστερές Σελίδες για το γεγονός :
http://www.dewaarheid.nu/feb01/februaristaking_1941_2008.htm
http://www.ncpn.nl/rtckl/?a=9060&r=177
http://hoorn.sp.nl/bericht/31492/090203-herdenk_de_februaristaking_41.html
http://www.wsws.org/articles/2004/jan2004/nazi-j21.shtml
http://www.internationalist.org/rotterdamdemo0203.html(στα αγγλικά)

Αρχείο για το Ολλανδικό κίνημα

http://www.geheugenvannederland.nl/?/en/collecties/de_nederlandse_arbeidersbeweging_tot_1918/structuur_van_de_sociale_beweging_in_nederland

http://www.revolutionary-history.co.uk/backiss/Vol1/No4/duttrot.html (για το Τροτσκιστικό Ολλανδικό κίνημα κατά την κατοχή)

http://en.wikipedia.org/wiki/Revolutionary_Socialist_Party_(Netherlands)

ΑΛΛΕΣ ΑΠΕΡΓΙΕΣ

ΒΕΛΓΙΟ

“Πότε στο ένα και πότε στο άλλο μέρος του Βέλγιο ξεσπούσαν απεργίες : Τον Ιούνιο στη Λιέγη, το Σεπτέμβριο στο Μπορινάζ (εδώ στην απεργία πήραν μέρος 10 χιλ. ατομα). Στις 10 Μαΐου 1941 15 μέρες πριν αρχίσει η μεγαλειώδης απεργία των εργατών ορυχείων της Βόρειας Γαλλίας, ξέσπασε απεργία 100 χιλ. εργατών μετάλλου της περιοχής Λιέγης, κάτω από την καθοδήγηση ενός από τους ηγέτες του κομμουνιστικού κόμματος , του Ζ.Λαό. Οι εργάτες πέτυχαν να αυξηθεί το μεροκάματο τους κατά 8%, κι αυτό στις συνθήκες της κατοχής ήταν μια μεγάλη νίκη”

(ο.π. σ.98)

Ο Ζυλιέν Λαό (Julien Lahaut) ήταν ο ηγέτης του ΚΚ Βελγίου. Δολοφονήθηκε μετά τον πόλεμο το 1950 . Πριν τη δολοφονία του είχε προηγηθεί ένα περιστατικό κατά την συνταγματική ορκωμοσία μπροστά στους αντιπρόσωπους και των 2 νομοθετικών σωμάτων (Γερουσία-Βουλή) του πρίγκηπα στις 11 Αυγούστου του 1950 όπου την στιγμή που πάει να ορκισθεί ο “μεγαλειότατος” κάποιος φωνάζει Ζήτω η Δημοκρατία ! και συνοδεύεται από τον Ζ.Λαό.

Το βίντεο που ακούγεται η ΙΑΧΗ και μια αναπαράσταση της δολοφονίας:

Βιογραφικό :

http://www.resistances.be/lahaut1.html

Ο Πρίγκηπας
http://en.wikipedia.org/wiki/Baudouin_I_of_Belgium

Βιογραφικό :

http://www.vigile.net/spip.php?page=archives&u=http://archives.vigile.net/ds-chroniques/docs/jf-02-10-5.html

http://fr.wikipedia.org/wiki/Julien_Lahaut
http://nl.wikipedia.org/wiki/Julien_Lahaut

ΓΑΛΛΙΑ

“Το Μάιο-Ιούνιο του 1941 στη Βόρεια Γαλλία απεργήσανε επί δύο βδομάδες 100 χιλ. εργάτες ορυχείων που ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας.”
(ο.π. σ.102)

“Τον Οκτώβριο του 1942 έγιναν μεγάλες απεργίες σε πολλά εργοστάσια σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μεταφορά Γάλλων εργατών στη Γερμανία”.
(ο.π. σ.444)

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

“Η απεργία του Σεπτεμβρίου του 1941 στο Όσλο προκάλεσε την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης και τις πρώτες εκτελέσεις πατριωτών – των επικεφαλής της απεργίας”
(ο.π. σ.439)

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

“Από τον Αύγουστο του 1942 άρχισε η πρόσκληση κατοίκων του Λουξεμβούργου για κατάταξη στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Σε απάντηση στις 31 Αυγούστου 1942 ξέσπασε στη χώρα γενική απεργία. Οι γερμανικές αρχές κήρυξαν το Λουξεμβούργο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι επικεφαλής της απεργίας πιάστηκαν και εκτελέστηκαν και η απεργία καταπνίγηκε.”

(ο.π.σ.451)

ΔΑΝΙΑ

“Τον Αύγουστο του 1943 έκαναν την εμφάνιση τους στα εργοστάσια σώματα ασφαλείας από Γερμανούς. Σε απάντηση κύλησε ένα κύμα από απεργίες διαμαρτυρίας στις πόλεις Οντενσε, Εσμπιεργκ, Ολμποργκ και άλλες.”
(ο.π. σ.441)

“Στις 30 Ιουνίου(σημ.1944) κηρύχτηκε στην πόλη γενική απεργία”
(ο.π. σ.526)

ΙΤΑΛΙΑ

(αν και δεν ήταν υπό κάποια ξένη κατοχή , μαζικές απεργίες ενάντια στο φασιστικό καθεστώς γινόντουσαν τουλάχιστον από το 1942)

ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΙΑ

“Οι εργάτες καταφεύγανε στις απεργίες ζητώντας αύξηση του ημερομισθίου, καλυτέρευση των ορών εργασίας, σταμάτημα των συλλήψεων κτλ. Ακόμη και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στα 1939 έγιναν 25 μεγάλες απεργίες σε 31 εργοστάσια”
(ο.π. σ.93 , κεφ. “ Η γένεση του κινήματος αντίστασης”)

Αναφέρονται στοιχεία για την Πράγα κι αλλού επίσης αναφέρονται και απεργίες στην Σλοβακία αν και δεν ήταν υπό άμεση Γερμανική κατοχή.

Επίσης αναφέρεται στο χρονολόγιο μια απεργία εργατών στην Πράγα 17.Οκτ 1941 (ο.π. σ.893)

ΕΛΛΑΔΑ

Για την εξίσου ηρωϊκή απεργία στην Ελλάδα του 1942 (που όμως δεν ήταν η πρώτη στην κατεχόμενη Ευρώπη γιατί όπως έδειξα παραπάνω ήδη είχαν προηγηθεί μαζικές απεργίες σε Ολλανδία, Βέλγιο και Βόρεια Γαλλία)

Διαβάστε εδώ : http://metwpoistorias.blogspot.com/2009/04/14-1942.html